GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL İLKELER

İnsan sürekli olarak değişime maruz kalır.Bu değişim  iç ve dış çevreden gelen etkilerle gerçekleşebilir. Her insanın iç ve dış çevresi birbirinden farklı olduğu için gelişim düzeyleri de birbirinden farklıdır. Ancak her bireyde geçerli olan tek gerçek gelişimin sürekli olmasıdır.
Örneğin; aynı yaş grubunda bulunan çocuklar gelişim gösterir gelişim düzeylerinde farklılıklar bulunabilir. Bazıları yürüyebiliyorken, bazıları daha henüz emekliyor olabilir.

Bireylerin gelişim özellikleri ve kendi özelliklerinin gelişimi farklı olabilir. Tüm bu farklılıklara rağmen bireyin gelişiminde görülen ortak noktalar vardır. Bunlara gelişimin temel ilkeleri diyebilir ve bu ortak noktaları belirli maddeler altında toplayabiliriz.

Gelişim;

ü  hayat boyu devam eder,

ü  farklı dönemlerden geçerek gerçekleşir,

ü  Her dönemde gelişimin hızı birbirinden farklıdır.

ü  Bedensel ve zihinsel becerilerin gelişimi belli bir sıra izler.

ü  İnsanın değişik yanlarının gelişimi değişik dönemlerde hızlanır.

ü  İçten,dışa baştan ayaklara doğru bir yol izler.

ü  Farklı yanları birbiriyle etkileşim içindedir.

ü  İç ve dış faktörlerin etkileri altındadır.
àKalıtım    
àÇevre

Gelişim hayat boyu devam eder.

Gelişim sürekli bir oluşumdur ve ilk hücre halinden başlayıp, bireyin doğumundan ölümüne kadar  devam eder. Bu süre içinde bir takım bedensel ve zihinsel beceriler ile birlikte duygular,düşünceler,tutumlar ve davranışlar da değişir ve gelişir.

Gelişim farklı dönemlerden geçerek gerçekleşir.

Gelişim süreleri ve hızları farklı olan dönemlerden geçer. Her insan tüm bu dönemlerden geçmek zorundadır, dönem atlama söz konusu değildir. Çünkü birey her dönemde yapısal ve işlevsel bir değişime uğrar ve her dönem birbirini takip eder.Dönemler arasında etkileşim vardır.

Her dönemde gelişimin hızı birbirinden farklıdır.

Her dönemde gelişim hızı farklıdır. Örneğin; birey ilk doğduğunda hızlı bir şekilde gelişirken bu gelişme ergenliğe kadar  yavaşlar,ergenlikte tekrar hızlanır ve durma noktasına gelir.

Bedensel ve zihinsel becerilerin gelişimi belli bir sıra izler.

Gelişim bilgi ve becerilerin edinilmesi ile gerçekleşir. Bilgi ve becerilerin öğrenilmesi basitten karışığa, somuttan soyuta doğrudur. Örneğin; çocuk önce oturmayı, sonra emeklemeyi daha sonra ayağa kalkmayı,yürümeyi ve koşmayı öğrenir.
İnsanın değişik yanlarının gelişimi değişik dönemlerde hızlanır.

İnsanın farklı yanları farklı dönemlerde gelişme gösterebilir. Örneğin; ilk çocukluk yıllarında bedensel gelişim hızlı, cinsel gelişim oldukça yavaştır. Ancak ergenlik döneminde bedensel gelişim yavaşlarken cinsel gelişim hızlanır.


Gelişim içten,dışa baştan ayaklara doğru bir yol izler.

Çocuğun önce kalp,karaciğer gibi iç organları gelişir, daha sonra bunu dış organların gelişimi izler. Ayrıca gelişim baştan baştan ayağa doğru ilerler. Çocuğun önce başı sonra gövdesi ve kolları daha sonra bacakları ve ayakları gelişir.

Gelişimin farklı yanları birbiriyle etkileşim içindedir.

İnsan bedensel,zihinsel, cinsel, duygusal ve sosyal olmak üzere çok değişik yönlerden gelişir. Her alandaki gelişim birbiriyle ilgilidir. Bedensel gelişim sosyal gelişimi etkileyebilir.Bu nedenle gelişim bir bütün olarak ele alınmalı ve hiç bir boyutu ihmal edilmemelidir.

Gelişim iç ve dış faktörlerin etkileri altındadır.

Gelişimin üzerinde etkili olan iki temel etken vardır. Kalıtım ve çevre. Bireyin gelişimi hem kalıtım yoluyla hem de içinde yaşadığı doğal ve sosyal çevre faktörlerinden etkilenir. Ancak gelişim bu iki faktörün biraraya gelmesiyle etkili olur.

                                              KALITIM
Kalıtım: Bir insanın anne ve babasından kromozom ve genler aracılığıyla aldığı özelliklere denir.

İnsanların aynı doğal ve sosyal çevrede yaşamalarına rağmen farklı özellikler gösterdiklerini görebiliriz. Kimisinin boyu kısa, kimi esmer yada kumral olabiliyor. İlgilerinde, kişiliklerinde de farklılıklar olabiliyor.Fakat aynı zamanda, aynı ortamda yaşayıp aynı özellikleri taşıyan bireyler de olabilir. Örneğin; tek yumurta ikizleri. Aynı zamanda aynı ortamda yaşarlar ve aynı özellikleri taşırlar.
Gelişim üzerinde sadece çevre etkili olsaydı o zaman aynı çevrede yaşayan insanların tümü birbirine benzerdi.Aynı çevrede yaşayıp birbirine benzemeyen bireyleri ancak kalıtımla açıklamak mümkündür.

Birey anneden 23, babadan 23 olmak üzere aldığı 46 kromozom ile binlerce gen taşır.Kalıtsal özellikler de bu genler aracılığıyla taşınır.

àDöllenme sonucu oluşan hücrenin genetik yapısında çok sayıda kişisel özellik potansiyel olarak vardır.Bu özelliklerin oluşturduğu tipe genotip denir. İnsanın cinsiyeti, boyu, ağırlığı gibi özellikler insanın genotipini oluşturur.

àGelişim sonucunda ortaya çıkan gözlenebilir özelliklerin oluşturduğu tipe ise fenotip denir. Fenotip hem kalıtımın hem de çevrenin bir ürünüdür.

İnsanın genotipinde potansiyel olarak varolan ve gelişme esnasında teker teker ortaya çıkan bu özellikler bireyin bedensel, zihinsel, duygusal,cinsel ve sosyal gelişimi üzerinde etkili olurlar.
Yani görüldüğü gibi gelişim üzerindeki etki sadece çevre faktörlerinden kaynaklı değildir.

                                               ÇEVRE
Gelişim kalıtımın olduğu kadar çevrenin de etkisi ile gerçekleşir. Kalıtım yoluyla kazanılan özellikler çevrede uygun koşulları bulduğu zaman gelişir.

Çevre faktörlerinin gelişim üzerindeki etkisi doğum öncesinde anne dolayısıyla başlar.Annenin yetersiz beslenmesi çocuğu da olumsuz etkiler. Anne iyi beslendiğinde bebek de sağlıklı olur. Gebelik esnasında annenin sigara veya alkol kullanması, hastalanması çocuğun gelişimini önemli ölçüde etkiler.
Örneğin; hamileliğin ilk üç ayında annenin kızamık geçirmesi çocugun işitme organının gelişmesini de etkileyebilir.

Fiziksel olduğu gibi gebelikte yaşanan psikolojik olaylar da bebeği etkiler.
Örneğin; annenin gebelikte sinirli,kaygılı, mutsuz olması bebeğin huzursuz, huysuz olmasına neden olur.

Çocuklar dünyaya geldikten sonra kendilerini doğal, sosyal ve kültürel bir çevrede bularak,sürekli bu çevre ile etkileşim içinde kalırlar. Kalıtsal özellikleri bu çevre ile gelişir.

Çocukların doğal çevresi, yaşadıkları bölgenin coğrafi konumundan,ikliminden, çevresindeki biyolojik,fiziksel ve kimyasal olayların tamamından meydana gelir. Örneğin; soğuk iklimlerde yaşayanlar beyaz tenli, sıcak iklimlerde yaşayanlar esmer tenli olabilir.

Çocuğun sosyal çevresi ise aile ve akraba ilişkileri, içinde yaşadığı köy, kasaba, akran grupları, toplumun değerleri gibi ögelerden oluşur.Örneğin; çocuğun ailede ilgi ve sevgi görmesi gelişimini olumlu yönde etkiler.

Öte yandan ailenin sosyoekonomik refah düzeyi de çocuğun gelişiminde etkili olan çevresel bir faktördür. Refah düzeyi yüksek olan ailelerde çocuklar daha dengeli beslendikleri için bedensel, zihinsel,duygusal,cinsel ve sosyal gelişimleri de daha sağlıklı olmaktadır.
Örneğin;bu konuyu araştırmak için tek yumurta ikizleri üzerinde incelemeler  yapılmıştır. Kardeşlerden biri banka müdürü olan aileye verilirken diğeri refah düzeyi düşük bir işçi aileye verilmiştir. Sonunda iki kardeşe de zeka testi uygulanmış ve refah düzeyi yüksek olan ailede yetişen çocugun diğerinden 15 puan daha yüksek olduğu görülmüştür.

Sonuç olarak söylemek gerekirse gelişim üzerinde hem kalıtımın hem de çevrenin etkisi bulunmaktadır.Birey kalıtımın getirdiği potansiyel özellikleri ancak uygun çevrede geliştirebilir.

EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ/ PSİKOLOJİ – EĞİTİM İLİŞKİSİ

Psikoloji; insanı tanımayı ve insan davranışlarını açıklamayı amaç edinmiş bir bilimdir.
Eğitim ise; insanın davranışlarını değiştirmeyi,kişide istendik davranışlar oluşturmayı amaç edinmiştir.

Her iki bilimin konusu da insan ve insan davranışları olduğu için aralarında sıkı bir ilişki vardır.
Eğitim amaçlarını gerçekleştirmek için psikolojinin bulgularından yararlanır. Öğrencilere istendik davranışlar kazandırabilmek ve istendik olmayan davranışlarını değiştirebilmek için ilk önce;

Ø  davranışın ne olduğunu,

Ø  nasıl meydana geldiğini,

Ø  nasıl değiştiğini bilmek gerekir.

Psikolojinin amacından hareket ederek de psikoloji-eğitim ilişkisi ortaya konabilir.

Psikolojinin amacı, insanı tanımaktır. Günümüzdeki eğitim anlayışında da öğretmenin öğrencisini tanıyabilmesi, onun ilgi ve yeteneklerini öğrenebilmesi, eğitimin amaçları dogrultusunda biçimlendirmesi için yine psikolojiye ihtiyacı vardır.
   Önceki yıllarda eğitimin amaç ve içeriği belirlenirken öğrencilerin ilgi ve yetenekleri yok sayılmış, bilgi ve becerileri tamamen yetişkinler tarafından belirlenmiştir. Öğrenci kendi iradesi dışında tamamen başkaları tarafından belirlenmiş bir biçimi almaya zorlanmıştır.
  Öğrenci, ilgi alanına giren ve yeteneğinin olduğu bilgi ve becerileri daha iyi ögrenme eğilimindedir. 

    Ögrenciyi tanıyabilmek için onun;

Ø  İlgilerini                                              

Ø  Yeteneklerini                   

Ø  İhtiyaçlarını                       

Ø  Gelişim düzeylerini       

Ø  Güdülerini                        

Ø  Kişiliklerini                         

Ø  Bireysel farklılıklarını bilmek gerekir.

 Eğitimin bu bilgileri psikolojiden temin etmesi gerekir.Eğitim amaçlı bir etkinliktir. Önceden belirlenmiş amaçlar doğrultusunda öğrencileri biçimlendirmeye çalışır.

Yetiştirdiğimiz insanda bulunmasını istediğimiz, eğitim yolu ile kazandırılabilir nitelikteki istendik özelliklere hedef denir. Hedef, öğretilebilir nitelikte olmalıdır. Eğer hedef öğrencinin ihtiyaçlarını karşılıyorsa, yani zihinsel gelişim düzeyine uygunsa ve ilgi alanına giriyorsa o hedef öğretilebilir.

Örneğin; zihinsel gelişim açısıdan somut işlemler döneminde olan bir çocuğa soyut kavramların bilgisi öğretilemez. Bu konuda ısrar edilirse belki ezberletilebilir.
 Bir öğrenci sevmediği, ilgi duymadığı, yeteneğinin olmadığı bir program seçerse bu öğrencinin akademik hayatta başarılı olma ihtimali çok düşüktür. Ayrıca, etkili ve verimli bir öğrenme ortamının oluşturulmasında, öğretim yöntem ve tekniklerinin belirlenmesinde psikolojinin bulgularından yararlanılabilir.

EĞİTİM PSİKOLOJİSİNİN TANIMI, AMACI VE KONUSU

Eğitim psikolojisi:  Psikolojinin verilerinin eğitime uygulanmasını sağlayarak,eğitimin psikolojik temellerini saptamaya calışan bir bilimdir.Ögrenmeyi etkili ve verimli hale getirmeyi amaçlar.

Eğitim psikolojisi iki temel konu üzerinde durur;

1.GELİŞİM
* Gelişim ile ilgili temel kavramlar
* Gelişim ile ilgili temel ilkeler
* Gelişim üzerinde etkili olan faktörler
* Gelişim dönemleri
    -> Bedensel gelişim
    -> Zihinsel gelişim
    -> Duygusal gelişim
    -> Sosyal gelişim
    -> Cinsel gelişim
2.ÖĞRENME
* Öğrenme ile ilgili kuramlar
* Öğrenmeyi etkileyen faktörler
* Öğrenmeye uygun ortamda bulunması gereken nitelikler

NOT: Bunlardan yola çıkarak gelişim ve öğrenme ile elde edilen bilgi birikimi artmış ve zamanla eğitim psikolijisinin alt dalları olarak nitelendirebileceğimiz gelişim ve öğrenme psikolijisi ortaya çıkmıştır.
                                                        GELİŞİM
   Doğum öncesi dönemde ilk hücre oluşumuyla birlikte başlayıp ölünceye kadar devam eden süreçte insan gelişimi devam eder.
   Gelişim çok yönlü ve karmaşık bir süreçtir. Gelişimin kişilik ve davranışlar üzerindeki etkisi ömür boyu sürer. Bireyin gelişim sürecinde görülen olumsuzluklar kişiliğini ve davranışlarını da etkiler. Bu nedenle insanı tanıyabilmek ve davranışlarını açıklayabilmek için onun nasıl bir gelişim sürecinden geçtiğini bilmek gerekir.



GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

Gelişim; büyüme, olgunlaşma, hazır bulunuşluluk gibi sureçleri kapsayan kavramlardır. Gelişimin temelinde büyüme ve olgunlaşma süreçleri vardır. Büyüme ve olgunlaşma gerçekleşmeden gelişim meydana gelmez.

Büyüme; organizmanın boyunun uzaması, ağırlığının artması anlamına gelir. Büyüme gelişimin bedensel yönüyle ilgilidir.
*Gelişmek için büyümek gerekir fakat her büyüme gelişme ile sonuçlanmayabilir.

Olgunlaşma;
Kavram olarak olgunlaşma, organizmanın doğuştan var olan gelişim örneklerinin belirginleşmeleri, normal gelişim çizgisi içinde ve belli bir sırada yerlerini almalarıdır.
Olgunlaşmanın psikolojik anlamı; organizmanın bir iş yapabilecek, bir bilgiyi, bir beceriyi öğrenebilecek düzeye ulaşması biçimidir.
Olgunlaşabilmek için ergenlik dönemine kadar beklemeye gerek yoktur. Gelişimin her döneminde olgunlaşmadan söz edebiliriz.

Örneğin; yürümeye yeni başlayan bir çocuğun, yürümenin gerektirdiği olgunluk düzeyine ulaştığı söylenebilir.

Hazır bulunuşluluk; öğrencinin bir bilgiyi, bir beceriyi öğrenebilecek duruma gelmesidir.
Olgunlaşmadan daha kapsamlı bir kavramdır. Hem olgunlaşmayı gerektirir hem de belli bir bilgiyi öğrenebilmek için o konu hakkında ön bilgi edinmiş olmak gerekir.

Hazır bulunuşluluk temelde büyüme ve olgunlaşma süreçlerine dayanır.Öğrencilerin büyüme ve olgunlaşma hızları birbirinden farklıdır. Bu nedenle aynı yaş grubunda olmalarına rağmen sınıftaki öğrenciler arasında olgunlaşma düzeyleri açısından  bireysel farklılıklar meydana gelir. Öğretmen amaç ve içerik belirlerken bunu göz önünde bulundurmalıdır.
Hazır bulunuşluluk, öğrencinin ilgilerini, yeteneklerini, ihtiyaçlarını, güdülerini, dil gelişimini, ön koşul öğrenmelerini de kapsar.

Gelişim; bireyin büyüme, olgunlaşma ve öğrenme sonucunda bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal yönlerden geçirdiği değişmelere denir.

Çocuğun boyunun uzaması, ağırlığının artması onun geliştiği anlamına gelmez. Çünkü gelişimin nicel boyutunun yanında nitel boyutu da vardır. 

Nicel boyut; büyüme ve olgunlaşma,
Nitel boyut; hazır bulunuşluluk ve öğrenme oluşturur.

               
Gelişme ve büyümeyi birbirinden ayıran özellikler:

Ø  Büyüme dar kapsamlıdır. Sadece organizmadaki nicel değişmeleri ifade eder. Gelişim ise geniş kapsamlıdır. Hem nicel hem de nitel degişmeleri ifade eder.

Ø  Büyüme belli bir yaşta durur. Gelişme ise ölünceye kadar devam eder.

II. YARIYIL SINIF ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ

Temel Matematik II                                                                                                         (2-0-2)

Cebirsel ifadeler, denklem ve özdeşlik kavramları, cebirsel ifadelerin çarpanlarına ayrılması, cebirsel ifadelerde işlemler, denklem ve eşitsizlikler, denklem ve eşitsizlik sistemleri, iki değişkenli fonksiyonlar, sürekli ve kesikli fonksiyonların grafikleri. Geometrinin kuruluşu, düzlemsel şekiller, bunların alan ve çevreleri, cisimler, bunların alan ve hacimleri, eşlik ve benzerlik kavramları, dik üçgen, Pisagor Bağıntısı, dik üçgende metrik bağıntılar, temel geometrik çizimler, geometrik yer çizimleri, trigonometrinin temel kavramları, doğru ve çemberin analitik incelenmesi.

Genel Kimya                                                                                                                     (2-0-2)

Maddenin özellikleri; etkileşimler, elementler ve bileşikler, çözeltiler ve karışımlar; maddenin halleri, asitler ve bazlar, karbon bileşikleri, zehirli karbon bileşikleri, fiziksel ve kimyasal değişiklikler, çözünürlük ve çökertme, oksitlenme ve redüklenme, yaşamın kimyası, kimyasal tepkimeler, kara maddeleri: kayalar, mineral biçimleri, yeryüzü değişimleri; kara şekilleri ve hareketleri, kimyasal kirlilikler ve insan etkisi.

Türk Tarihi ve Kültürü                                                                                                   (2-0-2)

Türk Kültür Tarihinin gelişim evreleri, geçmişten günümüze Türk Devletleri ve toplumlarının siyasi ve toplumsal tarihleri; Türkler’in İslamiyeti kabulü, kültürde ve uygarlık alanındaki gelişim evreleri ile felsefe, bilim, edebiyat, güzel sanatlar ve imar faaliyetleri arasındaki ilişkiler.

Genel Coğrafya                                                                                                                (2-0-2)

Coğrafyanın konusu ve ilkeleri, coğrafya biliminin temel kavramları, coğrafyanın diğer bilimler arasındaki yeri, tarihi gelişimi, coğrafya öğretiminin amaçları, doğal sistemler (iklim, yer şekilleri, bitki örtüsü, sular vb.) hakkında genel bilgi, bu sistemler ve gelişim özellikleri, evren ve güneş sistemleri, dünyanın şekli, fiziksel özellikleri, hareketleri ve bu hareketlerin sonuçları, harita kullanma uygulamaları.

Bilgisayar II                                                                                                                      (2-2-3)

Bilgisayar destekli eğitim ile ilgili temel kavramlar, öğeleri, kuramsal temelleri, yararları ve sınırlılıkları, uygulama yöntemleri, bilgisayar destekli öğretimde kullanılan yaygın formatlar, ders yazılımlarının değerlendirilmesi ve seçimi, uzaktan eğitim uygulamaları, veri tabanı uygulamaları, bilgisayar ve internetin çocuklar/gençler üzerindeki olumsuz etkileri ve önlenmesi.

Türkçe II:Sözlü Anlatım                                                                                                 (2-0-2)

Sözlü dilin ve sözlü iletişimin temel özellikleri. Sözlü anlatım; konuşma becerisinin temel özellikleri (doğal dili ve beden dilini kullanma); iyi bir konuşmanın temel ilkeleri; iyi bir konuşmacının temel özellikleri (vurgu, tonlama, duraklama; diksiyon vb.). Hazırlıksız ve hazırlıklı konuşma; hazırlıklı konuşmanın aşamaları(konunun seçimi ve sınırlandırılması; amaç, bakış açısı, ana ve yan düşüncelerin belirlenmesi, planlama, metni yazma; konuşmanın sunuluşu). Konuşma türleri:(karşılıklı konuşmalar, söyleşi, kendini tanıtma, soruları yanıtlama, yılbaşı, doğum, bayram v.b. önemli bir olayı kutlama, yol tarif etme, telefonla konuşma, iş isteme, biriyle görüşme/röportaj yapma, radyo ve televizyon konuşmaları, değişik kültür, sanat programlarına konuşmacı olarak katılma v.b.). Değişik konularda hazırlıksız konuşma yapma, konuşma örnekleri üzerinde çalışmalar ve sözlü anlatım uygulamaları, konuşmalardaki dil ve anlatım yanlışlarını düzeltme

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi II                                                                               (2-0-2)

Siyasi alanda yapılan devrimler, siyasi partiler ve çok partili siyasi hayata geçiş denemeleri, hukuk alanında yapılan devrimler, toplumsal yaşayışın düzenlenmesi, ekonomik alanda yapılan yenilikler. 1923-1938 Döneminde Türk dış politikası, Atatürk sonrası Türk dış politikası, Türk Devriminin İlkeleri: (Cumhuriyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devrimcilik, Devletçilik, Milliyetçilik). Bütünleyici ilkeler.

Yabancı Dil II                                                                                                                   (3-0-3)

Bu ders, üniversite öğrencilerinin kendi alanlarında yürüttükleri her türlü akademik faaliyette okuma, konuşma, dinleme ve yazma becerilerini belirli bir etkinlikte kullanabilmelerini sağlayacak biçimde tasarlanmıştır. Bu derste öğrencilerin “Yabancı Dil I” dersinde kazandıkları bilgi ve becerilerin bir üst seviyeye çıkartılması hedeflenmelidir. Bu yapılırken ilgi çekici bağlamlar yaratılmasına, dilin işlekliğini artırıcı alıştırmalar yapılmasına, dilin gerçek iletişim becerilerinde kullanılmasına ve bu yolla öğrencilerin dilsel ve iletişimsel yetileri ile yabancı dil yeterliklerinin artırılmasına özen gösterilmelidir.

Eğitim Psikolojisi      
(3-0-3)
Eğitim-Psikoloji ilişkisi, eğitim psikolojisinin tanımı ve işlevleri, öğrenme ve gelişim ile ilgili temel kavramlar, gelişim özellikleri (bedensel, bilişsel, duygusal, sosyal ve ahlaki gelişim), öğrenmeyi etkileyen faktörler, öğrenme kuramları, öğrenme kuramlarının öğretim süreçlerine yansımaları, etkili öğrenme, öğrenmeyi etkileyen faktörler (motivasyon, bireysel faktörler, grup dinamiği ve bu faktörlerin sınıf içi öğretim sürecine etkisi).