EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ/ PSİKOLOJİ – EĞİTİM İLİŞKİSİ

Psikoloji; insanı tanımayı ve insan davranışlarını açıklamayı amaç edinmiş bir bilimdir.
Eğitim ise; insanın davranışlarını değiştirmeyi,kişide istendik davranışlar oluşturmayı amaç edinmiştir.

Her iki bilimin konusu da insan ve insan davranışları olduğu için aralarında sıkı bir ilişki vardır.
Eğitim amaçlarını gerçekleştirmek için psikolojinin bulgularından yararlanır. Öğrencilere istendik davranışlar kazandırabilmek ve istendik olmayan davranışlarını değiştirebilmek için ilk önce;

Ø  davranışın ne olduğunu,

Ø  nasıl meydana geldiğini,

Ø  nasıl değiştiğini bilmek gerekir.

Psikolojinin amacından hareket ederek de psikoloji-eğitim ilişkisi ortaya konabilir.

Psikolojinin amacı, insanı tanımaktır. Günümüzdeki eğitim anlayışında da öğretmenin öğrencisini tanıyabilmesi, onun ilgi ve yeteneklerini öğrenebilmesi, eğitimin amaçları dogrultusunda biçimlendirmesi için yine psikolojiye ihtiyacı vardır.
   Önceki yıllarda eğitimin amaç ve içeriği belirlenirken öğrencilerin ilgi ve yetenekleri yok sayılmış, bilgi ve becerileri tamamen yetişkinler tarafından belirlenmiştir. Öğrenci kendi iradesi dışında tamamen başkaları tarafından belirlenmiş bir biçimi almaya zorlanmıştır.
  Öğrenci, ilgi alanına giren ve yeteneğinin olduğu bilgi ve becerileri daha iyi ögrenme eğilimindedir. 

    Ögrenciyi tanıyabilmek için onun;

Ø  İlgilerini                                              

Ø  Yeteneklerini                   

Ø  İhtiyaçlarını                       

Ø  Gelişim düzeylerini       

Ø  Güdülerini                        

Ø  Kişiliklerini                         

Ø  Bireysel farklılıklarını bilmek gerekir.

 Eğitimin bu bilgileri psikolojiden temin etmesi gerekir.Eğitim amaçlı bir etkinliktir. Önceden belirlenmiş amaçlar doğrultusunda öğrencileri biçimlendirmeye çalışır.

Yetiştirdiğimiz insanda bulunmasını istediğimiz, eğitim yolu ile kazandırılabilir nitelikteki istendik özelliklere hedef denir. Hedef, öğretilebilir nitelikte olmalıdır. Eğer hedef öğrencinin ihtiyaçlarını karşılıyorsa, yani zihinsel gelişim düzeyine uygunsa ve ilgi alanına giriyorsa o hedef öğretilebilir.

Örneğin; zihinsel gelişim açısıdan somut işlemler döneminde olan bir çocuğa soyut kavramların bilgisi öğretilemez. Bu konuda ısrar edilirse belki ezberletilebilir.
 Bir öğrenci sevmediği, ilgi duymadığı, yeteneğinin olmadığı bir program seçerse bu öğrencinin akademik hayatta başarılı olma ihtimali çok düşüktür. Ayrıca, etkili ve verimli bir öğrenme ortamının oluşturulmasında, öğretim yöntem ve tekniklerinin belirlenmesinde psikolojinin bulgularından yararlanılabilir.

EĞİTİM PSİKOLOJİSİNİN TANIMI, AMACI VE KONUSU

Eğitim psikolojisi:  Psikolojinin verilerinin eğitime uygulanmasını sağlayarak,eğitimin psikolojik temellerini saptamaya calışan bir bilimdir.Ögrenmeyi etkili ve verimli hale getirmeyi amaçlar.

Eğitim psikolojisi iki temel konu üzerinde durur;

1.GELİŞİM
* Gelişim ile ilgili temel kavramlar
* Gelişim ile ilgili temel ilkeler
* Gelişim üzerinde etkili olan faktörler
* Gelişim dönemleri
    -> Bedensel gelişim
    -> Zihinsel gelişim
    -> Duygusal gelişim
    -> Sosyal gelişim
    -> Cinsel gelişim
2.ÖĞRENME
* Öğrenme ile ilgili kuramlar
* Öğrenmeyi etkileyen faktörler
* Öğrenmeye uygun ortamda bulunması gereken nitelikler

NOT: Bunlardan yola çıkarak gelişim ve öğrenme ile elde edilen bilgi birikimi artmış ve zamanla eğitim psikolijisinin alt dalları olarak nitelendirebileceğimiz gelişim ve öğrenme psikolijisi ortaya çıkmıştır.
                                                        GELİŞİM
   Doğum öncesi dönemde ilk hücre oluşumuyla birlikte başlayıp ölünceye kadar devam eden süreçte insan gelişimi devam eder.
   Gelişim çok yönlü ve karmaşık bir süreçtir. Gelişimin kişilik ve davranışlar üzerindeki etkisi ömür boyu sürer. Bireyin gelişim sürecinde görülen olumsuzluklar kişiliğini ve davranışlarını da etkiler. Bu nedenle insanı tanıyabilmek ve davranışlarını açıklayabilmek için onun nasıl bir gelişim sürecinden geçtiğini bilmek gerekir.



GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

Gelişim; büyüme, olgunlaşma, hazır bulunuşluluk gibi sureçleri kapsayan kavramlardır. Gelişimin temelinde büyüme ve olgunlaşma süreçleri vardır. Büyüme ve olgunlaşma gerçekleşmeden gelişim meydana gelmez.

Büyüme; organizmanın boyunun uzaması, ağırlığının artması anlamına gelir. Büyüme gelişimin bedensel yönüyle ilgilidir.
*Gelişmek için büyümek gerekir fakat her büyüme gelişme ile sonuçlanmayabilir.

Olgunlaşma;
Kavram olarak olgunlaşma, organizmanın doğuştan var olan gelişim örneklerinin belirginleşmeleri, normal gelişim çizgisi içinde ve belli bir sırada yerlerini almalarıdır.
Olgunlaşmanın psikolojik anlamı; organizmanın bir iş yapabilecek, bir bilgiyi, bir beceriyi öğrenebilecek düzeye ulaşması biçimidir.
Olgunlaşabilmek için ergenlik dönemine kadar beklemeye gerek yoktur. Gelişimin her döneminde olgunlaşmadan söz edebiliriz.

Örneğin; yürümeye yeni başlayan bir çocuğun, yürümenin gerektirdiği olgunluk düzeyine ulaştığı söylenebilir.

Hazır bulunuşluluk; öğrencinin bir bilgiyi, bir beceriyi öğrenebilecek duruma gelmesidir.
Olgunlaşmadan daha kapsamlı bir kavramdır. Hem olgunlaşmayı gerektirir hem de belli bir bilgiyi öğrenebilmek için o konu hakkında ön bilgi edinmiş olmak gerekir.

Hazır bulunuşluluk temelde büyüme ve olgunlaşma süreçlerine dayanır.Öğrencilerin büyüme ve olgunlaşma hızları birbirinden farklıdır. Bu nedenle aynı yaş grubunda olmalarına rağmen sınıftaki öğrenciler arasında olgunlaşma düzeyleri açısından  bireysel farklılıklar meydana gelir. Öğretmen amaç ve içerik belirlerken bunu göz önünde bulundurmalıdır.
Hazır bulunuşluluk, öğrencinin ilgilerini, yeteneklerini, ihtiyaçlarını, güdülerini, dil gelişimini, ön koşul öğrenmelerini de kapsar.

Gelişim; bireyin büyüme, olgunlaşma ve öğrenme sonucunda bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal yönlerden geçirdiği değişmelere denir.

Çocuğun boyunun uzaması, ağırlığının artması onun geliştiği anlamına gelmez. Çünkü gelişimin nicel boyutunun yanında nitel boyutu da vardır. 

Nicel boyut; büyüme ve olgunlaşma,
Nitel boyut; hazır bulunuşluluk ve öğrenme oluşturur.

               
Gelişme ve büyümeyi birbirinden ayıran özellikler:

Ø  Büyüme dar kapsamlıdır. Sadece organizmadaki nicel değişmeleri ifade eder. Gelişim ise geniş kapsamlıdır. Hem nicel hem de nitel degişmeleri ifade eder.

Ø  Büyüme belli bir yaşta durur. Gelişme ise ölünceye kadar devam eder.